İnsanlık tarihine damgasını vuran bazı eserler vardır ki; bizi bilinmezliklerin uçsuz bucaksız karanlığından aydınlığa doğru çıkarırken, yaşamın anlamını keşfetmemize katkıda bulunurlar. İşte bu eserleri yani; insanlığın kolektif bilgeliğinin doruk noktalarında yer alan 40 eseri sizler için derlemeye çalıştık.

Asırlar boyu yazılıp çizilen, kâh sinemaya uyarlanan, kâh bir müzikale can veren ve insanlık tarihine büyük izler bırakan bu eserler, sadece birer kitap olarak değil, aynı zamanda yaşam rehberleri, felsefi haritalar ve ruhun inceliklerine yolculuk araçları olarak da hizmet etmektedirler.

Gelin ‘’Ölmeden Önce Okunması Gereken 40 Kitap’’ başlığını inceleyelim:

Suç ve Ceza (Fyodor Dostoyevski)

Dostoyevski’nin o meşhur kalemini ve dehasını tüm satırlarda hissedeceğiniz Suç ve Ceza, ilk olarak 1866 senesinde yayımlanmıştır. Eserin ana kahramanı Raskolnikov, tüm edebiyat tarihinin belki de en karanlık karakteridir. Dostoyevski, Raskolnikov’un ikilemlerinden ve iç hesaplaşmalarından yola çıkarak okuyucuya sorduğu ahlaki ve felsefi sorularla edebiyatın çıtasını erişilmesi çok zor bir seviyeye taşımıştır.   

Veba (Albert Camus)

Albert Camus denince akla yazarın Yabancı eseri gelse de okuyucuyu derinden etkileyen adeta bir başyapıt olan Veba; Cezayir’in Oran kentinde baş gösteren veba salgını ile başlayan bir ‘’felaketi’’ konu almaktadır. Bu felaketin aslında bir yazgıya dönüşmesini her satırda hissettiren Camus, böylesine acıklı bir yazgıyı hiçbir romanında ele almamıştır.

Karakterler öylesine incelikli ve derinlikli yazılmıştır ki, okuyucu çoğu karakterde yazarın gözlem yeteneğini iliklerine kadar hisseder. Cottard karakteri ile adeta empati kurduran şaheser, karakteri olağanüstü hallerde farklı bir bakış açısı için kullanmıştır desek yanılmış olmayız.

Fareler ve İnsanlar (John Steinbeck)

Fareler ve İnsanlar, Steinbeck tarafından kaleme alınan ve 1937 yılında yayımlanan bir başyapıttır. Eser, George Milton ve Lennie Small isimli iki gezgin çiftlik işçisinin Kaliforniya’da yaşamış oldukları trajik hikayeyi oldukça sarsıcı bir şekilde konu almaktadır.

İki Şehrin Hikayesi (Charles Dickens)

İki Şehrin Hikayesi, Charles Dickens tarafından yazılarak 1859 yılında yayımlanmıştır. Unutulmaz eser; Fransız Devrimi sırasında ve sonrasında Paris ve Londra’da geçmektedir. Eser, öfkenin, dramın, kaotik atmosferin ve her şeye rağmen umudun romanı konumundadır.

Körlük (Jose Saramago)

Jose Saramago’nun en ünlü romanlarından biri olan Körlük, 1995 yılında yayımlanmıştır. Eser, bilim-kurgu, gerilim ve psikoloji türlerine aittir. Saramago, körlüğün adeta bir salgın gibi yayıldığı toplumda yaşanan korku ve paniğin neticesinde ahlaki değerlerin yerle bir olmasını kaleme almıştır.

Otomatik Portakal (Anthony Burgess)

Otomatik Portakal, Burgess tarafından yazılarak 1961 senesinde yayımlanmıştır. Eser, 1960’lı yılların değişim sancılarını aktarırken bireylerin ne kadar özgür veya baskı altında olması gerektiğini ve sonuçlarını okuyucuya sorgulatmaktadır.

Yüzüklerin Efendisi Serisi (J.R.R. Tolkien)

Yüzüklerin Efendisi Serisi, Oxford Üniversitesi profesörü Tolkien’in yazdığı epik fantezi tütündeki eseridir. 1954 senesinde yayımlanan eser, tüm edebi türler arasında tartışmasız en ünlü eser konumundadır. Öyle ki; iktidar ve savaş üzerine kurulan eserin radyo, televizyon ve birçok filmin ödüllü olan uyarlamaları yapılmıştır.

Küçük Prens (Antoine de Saint-Exupery)

1943 senesinde yayımlanan bu masalsı eser, dünyanın en çok okunan kitaplarından biridir. Yirmi yedi bölümden oluşan eserde, bir çocuğun gözünden büyüklerin dünyası anlatılmaktadır. Büyük küçük hiç fark etmeden herkesi derinden etkileyen Küçük Prens, en başarılı çağdaş eserler arasına adını yazdırmaktadır.

Küçük Kara Balık (Samed Behrengi)

Samed Bahrengi tarafından kaleme alınan Küçük Kara Balık, masal türüne ait bir eserdir. Çocuklar için yazılan bir masal olmasının çok ötesindedir. Eser, özgürlüğe giden o yolu ancak cesurların yürüyebileceğini konu alan kült bir hikayedir.

 Kürk Mantolu Madonna (Sabahattin Ali)

Çok dokunaklı ve güçlü bir tutkuyla örülen aşk hikayesini konu alan Sabahattin Ali’nin 1943 yılında yayımlanan eseridir. Kürk Mantolu Madonna, romanın baş karakterleri; Maria Puder ve Havranlı Raif Efendi arasındaki aşkın olanaksızlığına ve bıraktığı yanıtlaması zor sorulara odaklanmaktadır.

Harry Potter Serisi (J. K. Rowling)

‘’Wingardium Leviosa’’ büyüsü ile Felsefe Taşı’na giriş yaptığımız J. K. Rowling tarafından kaleme alınan ve yedi adet fantastik romandan oluşan seridir. Harry Potter etrafında şekillen roman aynı zamanda sinemaya da uyarlanmıştır.

Dönüşüm (Franz Kafka)

Dönüşüm ya da Metamorfoz, Franz Kafka tarafından yazılan ve ilk olarak 1915 yılında yayımlanan bir hikayedir. Eser; Gregor Samsa’nın bir sabah uyandığında kendini dev bir böceğe dönüşmesini fark etmesiyle başlamaktadır ve yaşamındaki değişikleri anlatmasıyla devam etmektedir.

Bulantı (Jean-Paul Sartre)

Bulantı, 20. asrın en etkili düşünürlerinden biri kabul edilen Sartre’ın 1938 senesinde yayımlanan ilk yapıtıdır. Varoluşçuluğun kült eseri olarak da bilinen roman, bireyin kökten özgürlüğüne dikkat çeken varoluşçu akımın özgün bir yapıtı konumundadır.

 Bülbülü Öldürmek (Harper Lee)

Bülbülü Öldürmek, Amerikalı yazar Harper Lee’nin 1960 senesinde yayımlanan Pulitzer Ödüllü eseridir.

Amerikan edebiyatının klasikleri arasına adını yazdıran roman, Amerika’nın güneyinde yaşanan ırkçılığı bir çocuk kahraman olan ‘’Scout Finch’’in gözünden mercek altına almaktadır. Lee’nin kullandığı çarpıcı dil ile hala güncelliğini koruyan; adalet, özgürlük, ayrımcılık ve eşitlik temalarını derinliklerine kadar inceleyen eser, iyilik ve kötülük kavramlarını hem bireysel hem de toplumsal düzeyde titizlikle anlatmaktadır.

Çavdar Tarlasında Çocuklar (Jerome David Salinger)

Çavdar Tarlasında Çocuklar, Amerikalı yazar Salinger’in tam hali 1951 yılında yayımlanan eseridir. Romanın baş kahramanı Holden Caulfield, ergenlik asiliğinin sembolik bir kahramanı olarak karşımıza çıkmaktadır. Çavdar Tarlasında Çocuklar, Caulfield’in büyümeye dair öyküsünü samimi bir dille anlatırken aynı zamanda büyüklerin de düzenine karşı olan isyanını konu almaktadır.

1984 (George Orwell)

Distopik bir dünyada geçen 1984, George Orwell tarafından kaleme alınan ve 1948 yılında yayımlanan eserdir. Orwell’in kült eseri 1984, yazarın geleceğe ilişkin kaleme aldığı adeta bir ‘’kabus’’ senaryosudur. Orwell, günümüz modern dünyasına bir nevi bir protesto bırakmıştır.

Bireyselliğin parçalanarak yok edildiği, zihinlerin kontrol altına alındığı ve insanların tek tipleştirildiği totaliter bir dünya düzeninin adaletsizliği, eserde şok edici bir hayal gücüyle kaleme alınarak kurgulanmıştır.

 Fahrenheit 451 (Ray Bradbury)

‘’Karanlık geleceğin’’ tema edinildiği distopik bir bilim-kurgu olan eser, Amerikalı yazar Ray Bradbury tarafından yazılarak 1953 yılında yayımlanmıştır. Eser, kitapların yakıldığı, insanların sadece televizyonda zihin kontrolüne hizmet eden şovlar izlediği ve kitap bulundurup düşünen hatta sorgulayan insanların yok edildiği 24.yüzyılda geçmektedir. Eser ismini ise; kağıdın 451 Fahrenheit ısı ölçüsünde tutuşarak yanması gerçeğinden almaktadır.

Damızlık Kızın Öyküsü (Margaret Atwood)

Damızlık Kızın Öyküsü, Margaret Atwood tarafından kaleme alınan ve 1985 senesinde basılan distopik bir eserdir. Eser, adeta bir feminist distopyayı anlatmaktadır.

Başyapıt niteliğindeki bu eser, bir paranoya örneği değildir, içinde yaşanılan gerçekliğin ta kendisini anlatmaktadır. Sokaktaki duvarlara asılan sıra sıra cesetler, bahsi geçen tek gerçekliğin savaş ve üreme olduğunun çığlığını atmakta ve özgürlüğün sadece bir hayal olduğunu vurgulamaktadır.

Hayvan Çiftliği (George Orwell)

Fabl türündeki siyasi hiciv eseri Hayvan Çiftliği, Orwell tarafından yazılarak 1945 yılında yayımlanmıştır. Orwell, distopik eserleriyle ünlenmiş bir yazar olarak bu eserinde de masalsı metninin altında çok derin bir sistem eleştirisini kaleme almıştır. Eserin ana temasını sosyalizm eleştirisi oluşturmaktadır ve totaliter rejime meydan okumalar yer almaktadır.

Mülksüzler (Ursula K. Le Guin)

Mülksüzler, yakın zamanda kaybettiğimiz ünlü yazar Le Guin’in 1974 senesinde yayımlanmış ütopik bir bilim-kurgu eseridir. Mülksüzler, Anarres ve Urras adlı bir ikili dünya sisteminde geçmektedir. Anarres; çorak ve kıtlık içinde yaşayan Odo'cu anarşistlerin, Urras ise bolluk içinde yaşam süren kapitalist, hiyerarşik ve devletçilerin dünyasını anlatmaktadır.

 Le Guin bu eseri için "ikircikli ütopya" ifadesini kullanmıştır.

Şeker Portakalı Serisi (Jose Mauro De Vasconcelos)

Şeker Portakalı serisi, Brezilyalı yazar Jose Mauro De Vasconcelos tarafından yazılmış ve tüm dünyayı etkisi altına almayı başarmış dram ve çocukluk serisidir. Yazarın kendi hayatından da büyük izler taşıyan seri, başarılı anlatımı ve duygu ağırlıklı temasıyla Latin Amerika edebiyatının tüm yönlerini çarpıcı bir şekilde aktarmaktadır.

Seri; Güneşi Uyandıralım ve Delifişek isimli romanları takip ederek üç kitaplık bir seri oluşturmaktadır.

Uçurtma Avcısı (Khaled Hosseini)

2003 yılında yayımlanan Uçurtma Avcısı, Afganistan doğumlu Amerikalı yazar Khaled Hosseini’nin ilk romanıdır. Eserde, dostluk, arkadaşlık, ihanet, sevgi ve barış gibi birçok temaya değinilmiştir. Daha önce hiçbir eserde bahsedilmemiş bir tarihin perde arkasını konu alan roman, bir insanın diğerini ne denli çok sevebileceğinin de çarpıcı bir hikayesidir.

Yüzyıllık Yalnızlık (Gabriel Garcia Marquez)

Yüzyıllık Yalnızlık, Nobel Edebiyat Ödüllü ünlü yazar Gabriel Garcia Marquez’in 1967 yılında yayımlanan başyapıt sayılabilecek eseridir. Yazarın kendi yaşamından yola çıkarak kaleme aldığı eser, aynı zamanda 1982 senesinde Nobel Edebiyat Ödülü kazanmıştır. Eser; gerçekçi anlatımının yanında fantastik kurgusuyla öne çıkmaktadır. Marquez, eserini "çocukluk günlerini sanatsal bir dille ardında bırakmak" olarak tanımlamıştır.

Savaş Sanatı (Sun Tzu)

Çinli düşünür Sun Tzu tarafından günümüzden tam 2500 yıl önce yazılmış eser, on üç bölümde toplanmıştır. Sun Tzu'nun Savaş Sanatı adlı eseri, askeri stratejinin önemini vurgulamaktadır. Savaş kuramcısı yazar, bu eserde beş kritik noktaya parmak basmaktadır: Yol, hava koşulları, arazi, askeri önderlik ve disiplindir.

Nietzsche Ağladığında (Irvin D. Yalom)

Amerikalı psikanalist Yalom’un kaleme aldığı Nietzsche Ağladığında, 1992 senesinde yayımlanmıştır. Eser, Nietzsche'nin hayatını ve felsefesini psikanaliz ile harmanlayarak anlatmaktadır. Dönemin ünlü isimleri Josef Breuer, Sigmund Freud ve Lou Andreas-Salome kitabın diğer karakterlerini oluşturmaktadır.

Yabancı (Albert Camus)

Albert Camus’nun 1942 senesinde yayımlanan en ünlü eserlerinden biri olan Yabancı, varoluşçuluk akımının en başarılı örneklerinden biri kabul edilmektedir. Eser, tıpkı yazarın diğer kitabı Veba gibi Cezayir’de geçmektedir. Romanda, Cezayir’de tesadüf eseri sonucu, bir Arap'ı öldüren orta sınıftan bir Fransız karakter Meursault’nun  kendisini adım adım ölüme götüren süreci kayıtsız ve duygusuz bir biçimde izlediği aktarılmaktadır.

Genç Werther'in Acıları (Johann Wolfgang Goethe)

Genç Werther’in Acıları, Goethe tarafından iki haftalık bir süreçte tamamlanarak 1774 senesinde yayımlanmış bir mektup eseridir. Eser, Werther ismine sahip bir hukuk stajyerinin, diğer yandan nişanlı bir kadın olan Lotte ile intiharına kadar kurmuş olduğu ızdırap dolu hikayesini konu almaktadır.

Denemeler (Michel de Montaigne)

Montaigne’nin 1580 senesinde yayımlanan deneme türündeki eseri olan Denemeler, su gibi akan bir hoş sohbeti barındırmaktadır. Denemeler, yaşam ve çalışmak, dostluk, mutluluk, hüzün, korku, gülmek ve ağlamak, yaşamak sanatı, fikir ve inanç gibi önemli birçok konuya yer vermektedir.

Palto (Nikolay Vasilyeviç Gogol)

Ünlü Rus yazar Gogol’un ‘’Palto’’su 1842 yılında tamamlanmıştır. Dönemin Rusya bürokrasisine, amir ve memur ilişkilerine hatta sıradan insanların yaşadığı eşitsizliklere eleştirel bir bakış açısıyla yaklaşıp insanın içini acıtan sefaleti anlatan Gogol için Dostoyevski’nin şu sözleri söylediği rivayet edilmektedir: ‘’Hepimiz onun Palto'sundan çıktık.’’

Yeraltından Notlar (Fyodor Dostoyevski)

Yeraltından Notlar, Dostoyevski’nin kaleme aldığı varoluşçu anlamda klasik bir eser olarak kabul edilen kısa romandır. Dostoyevski’nin eserlerine ilham kaynağı olan St. Petersburg’da 1864 yılında basılmıştır. Psikoloji, sevgi ve en az sevgi kadar güçlü bir duygu olan nefret üzerine çılgın tartışmalar yaratan eser, insanın acısını ve dramını gözler önüne sermektedir.

Godot’yu Beklerken (Samuel Beckett)

Samuel Beckett tarafından yazılan Godot’yu Beklerken bir tiyatro eseridir.

Kitabın varoluşsal sancılar içindeki kahramanları Vladimir ve Estragon’un diyaloglarına misafir eden eser, her gün tekrarlanan bir ritüelde bellek, işlevini yerine getiremeyince de ‘gerçekliğin’ kesinliğinden uzaklaşmaya başlamalarını konu almaktadır.

Avangart olarak nitelenmesine rağmen Godot’yu Beklerken, hızla klasikler arasına adını yazdırmıştır.

Sefiller (Victor Hugo)

19.yüzyılın en başarılı eserlerinden biri olarak kabul edilen Sefiller, Hugo tarafından yazılan tarihi bir romandır. 1862 senesinde yayımlanan eser, yasalar ve merhamet duygusunun doğasını derinlemesine işlemektedir.

 Kızıl ile Kara (Henri Beyle Stendhal)

Fransız yazar Stendhal’in 1830 senesinde yayımlanan eseri Kızıl ile Kara, Julien Sorel ile Madame de Renal arasındaki aşkı konu almaktadır. Julien Sorel’in Paris sosyetesinde hızla sükse kazanmasının ardından düşüşünü konu alan eser, aşkı ve çalkantılı yaşamı derinlemesine inceler.

Mutlu Prens (Oscar Wilde)

Mutlu Prens, Wilde tarafından yazılarak 1888 yılında yayımlanmıştır. Eser, bir prensin değerli taşlarla süslenen altın heykeli ile onun arkadaşı olan küçük bir kırlangıcın, şehirlerinde yaşayan fakirlere ve ezilenlere yardım etme çabalarını konu almaktadır. Fedakarlığın ve gösterilen çabanın insanoğluna gerçeğin kapılarını açabileceğini müthiş bir dille anlatan Mutlu Prens, dünyaya bambaşka bir bakış açısıyla bakmamıza olanak sağlamaktadır.

Siddhartha (Hermann Hesse)

Siddhartha, Alman yazar Hesse’nin 1922 yılında basılan ezoterik eseridir. Siddhartha Gautama'nın hayatını konu alan eser, Budizm felsefesinin ezoterik yönlerini işlemektedir. Hermann Hesse eseri için: ‘’Tüm dinlerde, insanların benimsediği tüm inanış biçimlerinde ortak olan yanı, tüm ulusal ayrımları aşan, tüm ırkların, tüm bireylerin benimseyebileceği şeyi yakalamaya çalıştım bu kitapta.’’ demiştir.          

Aylak Adam (Yusuf Atılgan)

‘’Kış’’, ‘’ilkyaz’’, ‘’yaz’’ ve ‘’güz’’ olmak üzere dört mevsim başlıklarına sahip Aylak Adam, Yusuf Atılgan’ın 1959’da yayımlanmış ünlü eseridir. Bir isme sahip olmasının bile çok görüldüğü C’nin bir sene boyunca başından geçen olayları konu alan eser, C’nin yaşamına anlam katacak değeri arama çabasını derinlemesine işlemektedir.

Tutunamayanlar (Oğuz Atay)

Oğuz Atay’ın ilk eseri olan Tutunamayanlar, yazarın hayatından izler taşımasıyla da bilinmektedir. Romanın kendine özgün dili, gözlem ve anlatı derinliği ile ele aldığı kara mizahı Türk edebiyatında oldukça anlamlı bir yere sahiptir.

İnsan Ne ile Yaşar? (Lev Tolstoy)

İnsan Ne ile Yaşar, Tolstoy tarafından kaleme alınan ve 1885’te yayımlanan kısa öyküdür. Tolstoy, bu kısa öyküde; insan yaşamına dair hayati sayılabilecek sorular sormaktadır. Eserde, sorduğu bu soruları iyilik-kötülük ve yaşam-ölüm gibi benzeri zıt kavramları esas alarak, ahlaki bir çerçevede yanıtlamaktadır.

Saatleri Ayarlama Enstitüsü (Ahmet Hamdi Tanpınar)

Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Türk edebiyatının ilk modernist yazarı Ahmet Hamdi Tanpınar’ın 1961 senesinde yayımlanmış eseridir.

Saatleri Ayarlama Enstitüsü, ‘’Büyük Ümitler, Küçük Hakikatler, Sabaha Doğru ve Her Mevsimin Bir Sonu Vardır. ‘’ başlıklarına sahip dört bölümden oluşmaktadır ve toplumumuzun değişme süreci içindeki sancısını bireyden yola çıkarak topluma varan teknikle anlatması eseri başyapıtlar arasına almaktadır.

 Savaş ve Barış (Lev Tolstoy)

Lev Tolstoy tarafından kaleme alınan Savaş ve Barış, ilk olarak 1869 yılında yayımlanmıştır. Birçok otorite tarafından dünya edebiyatının en önemli eserlerinden biri kabul edilen Savaş ve Barış, 1805-1813 yıllarında Napolyon Savaşları'nı konu almaktadır. Eser, tarihi roman olarak gösterilmektedir. Savaş ve Barış, Rusya’da yaşayan birçok farklı sınıfa mensup insanın yaşamını ve geleneklerini çarpıcı bir dille anlatmaktadır.

Edebiyat, insanlığın evrensel sorunlarına ortak cevaplar ararken aynı zamanda okuyucuyu bir duygu ve düşünce denizinde oradan oraya savuran en önemli araçtır.

Edebiyat tarihinde köklü ve haklı bir yer edinmiş eserlere değindiğimiz yazımıza son verirken, bu eserlerin sizlerin de hayatın anlamını sorgulamanıza esin kaynağı oluşturması dileğiyle.